Internetonderwijs 7

Leermiddelenbanken in Vlaanderen, Denemarken, Engeland en Schotland

Naast het exploiteren van het eigen leermiddelenplein kijkt SLO ook naar leermiddelenbanken in landen als België, Denemarken, Engeland en Schotland. In de brochure LRPLN 4-2009, te vinden op www.slo.nl, staan korte besprekingen van het Belgische KlasCement, het Deense Materialeplatformen, het Engelse Teem en Learning and Teaching Scotland. Het loont de moeite om dit buitenlandse internetonderwijs op bruikbaarheid te bestuderen, vooral ook omdat teksten geschreven in de schooltalen vakondersteunend kunnen worden ingezet in het talenlokaal en het vaklokaal waar de inhoud van de tekst relevant voor is. De mogelijkheden voor vakondersteunend leren zijn legio en deze staan beschreven in nieuwsbrieven van 2007 en 2008.

KlasCement ( www.klascement.be ) is 'de Vlaamse educatieve portaalsite waar leerkrachten waardevol lesmateriaal uitwisselen. De fundamenten werden gelegd in mei 1998. Intussen is de site gegroeid tot het vertrekpunt voor vele leerkrachten uit Vlaanderen én Nederland'. Deze kunnen eenvoudig lid worden, digitaal lesmateriaal insturen, maar ook voor gebruik ophalen.

Zoekrobot & filter
Lesmateriaal kun je in de databank vinden met gebruik van de zoekrobot en filter. Je start met een trefwoord en filtert daarna volgens de ontwerpers op categorie, thema, vak, onderwijstype, doelgroep of zelfs nog geavanceerder. In het linkerframe staan alle zoekopties. KlasCement biedt de mogelijkheid een algemene zoekterm in te vullen en eventueel daarna deze te verfijnen in de rubrieken bouwstenen, categorie, vakken en leergebieden, onderwijstypen en functies.

Leerdoel onvindbaar
Een onderwerp voor een zoekopdracht voor Aardrijkskunde is eenvoudig te vinden bij het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap ( www.knag.nl ). Daar staat in de rubriek onderwijs onder het kopje: China in eindadvies vmbo examen aardrijkskunde het volgende: 'Hoe het zit met de bevolking, het ruimtegebruik en de waterhuishouding in China, dat moeten vmbo leerlingen weten. Dat staat in 'Kijk op een veranderende wereld', het eindadvies voor het nieuwe examenprogramma vmbo dat het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) op 18 april presenteerde aan het ministerie van OC&W.'. Goede gelegenheid om de zoekrobot van KlasCement op te dragen de voor dit onderwerp benodigde digitaal aangeleverde bij voorkeur interactieve leerstof op te zoeken waarmee de leerlingen zelfstandig aan het werk kunnen.

Natuurlijk begin je de zoekopdracht onverfijnd met het zoekwoord China. Dat levert elf resultaten op. Maar aan titels waarin het woord China niet voorkomt hebben docenten Aardrijkskunde niets. Deze titel bijvoorbeeld Juf Janneke's lesideeën met de volgende uitleg: op de site staan uitgewerkte lesthema's, projecten, activiteiten, knutselideeën, werkblaadjes, documenten, links naar andere sites, feesten, hoeken en klaservaringen. Het aanbod is gericht op kleuterleidsters. Vervolgens komt Juf Sanne met lesideeën voor kleuters waaruit ook weer blijkt dat het zoekwoord China zonder verfijning aan een vreemde interpretatie is overgeleverd. Drie van de elf titels combineren China met de Olympische spelen, waarvan een in relatie met de problematiek rond Tibet. Alleen de titel: Bevolkingsexplosie in China voldoet aan de vraag van de KNAG Hoe het zit met de bevolking? Het is een door docente Katrien Baele in 2007 ontworpen werkblad bij les1 van het aardrijkskundeboek Geoscoop 4. Leerlingen leren de les uit dit boek, maken de opgaven op het door hun docenten gedownloade en geprinte werkblad, leveren dat ter correctie in en gaan over naar les 2. Het enige nieuwe is dat als andere docenten haar voorbeeld volgen en bij elke les een werkblad maken, de scholen of de ouders de werkboeken van de uitgever van Geoscoop niet hoeven te kopen. Dus biedt deze toch wel al traditionele werkwijze enig gewin, hoewel je leerlingen met de opdracht van de KNAG onmogelijk kunt loslaten op de database van KlasCement. Bovendien vinden ze dan ook geen informatie over het opgedragen onderwerp, laat staan interactief lesmateriaal.

Verfijnen helpt niet
Om verwijzingen naar het kleuter- en basisonderwijs weg te filteren, moeten docenten die op zoek zijn naar informatie over China, beginnen met het kiezen van een onderwijstype. Omdat het onderwijs in België en Nederland verschilt, moet gekozen worden voor algemeen secundair. In de rubriek Vakken en leergebieden staat ook aardrijkskunde.
Bij de vraag naar Aardrijkskunde voor het secundair onderwijs met als categorie leerobject – de twee andere keuzemogelijkheden in de rubriek bouwstenen zijn multimedia en kalender – en de speciale zoekopdracht China, is de opbrengst uitermate mager. Er is slechts een document over de bevolkingsexplosie in China, namelijk hetzelfde werkblaadje van docente Katrien Baeler uit 2007, dat de zoekrobot ook onverfijnd vindt.Gevraagd om hulp bij het zoeken naar lesmateriaal over China, meldt Hans de Four van KlasCement: 'KlasCement wordt bijna uitsluitend gevuld door leerkrachten uit Vlaanderen. We hebben wel al 10% gebruikers vanuit Nederland en hopen dat ook deze leden overtuigd kunnen worden om bijdragen te leveren. Want zonder de inhoud en aanvullingen van gebruikers kunnen we niet. De databank wordt onderhouden door een paar leerkrachten met vrij beperkte steun (zeker naar Nederlandse normen) van de Vlaamse overheid'.

De door Hans de Four gegeven hulp bij het zoeken naar de gewenste informatie over China brengt me na de vervanging van leerobjecten door multimedia bij een veertigtal afbeeldingen van o.a. het terracotta leger en de verboden stad. Aardig om een presentatie over China mee aan te kleden, maar dit is niet wat de examenopdracht voor het vmbo beoogt.

Vietnam bij geschiedenis
Op de website van de Vereniging van docenten Gechiedenis in Nederland (VGN) staat het examenprogramma havo/vwo in 2010. Voor het Centraal Examen wordt Vietnam als thema voorgesteld. Het is mogelijk dat de databases van KlasCement bij geschiedenis beter is georganiseerd dan bij aardrijkskunde. Dat is helaas niet het geval. Voor Vietnam moet je dus ook niet in België zijn, maar wel bij het al eerder in de nieuwsbrieven genoemde Histoforum van Albert van der Kaap waar meer dan dertig bronnen over Vietnam zijn te vinden ( http://histoforum.digischool.nl/twintig/vietnam.htm ). Je vindt er ook lesmateriaal over dit voor de wereldgeschiedenis belangrijke land.

Enkele genoemde websites zijn in het Engels en Frans, zoals deze mooie site officiel et historique de la bataille de Ðiên Biên Phú ( http://www.dienbienphu.org/index.htm ). Leerlingen uit het vaklokaal geschiedenis kunnen heel goed vakondersteunend in het lokaal Frans aan de slag om alles te weten te komen over de voor de Fransen zo fatale afloop van hun oorlog daar. Hierdoor komen de leerlingen in contact met Franstalige bronnen die hun docent geschiedenis links zal laten liggen. Ze oefenen leesvaardigheid Frans, terwijl het voor de leerlingen zonder geschiedenis in het pakket gewoon hoort bij wat ze voor taalverwerving moeten doen.

 

Luistervaardigheid Frans
Wanneer je de zoekopdracht Frans verfijnt met multimedia, dan vang je een tiental foto's uit Frankrijk. Dit is vreemd omdat het begrip multimedia natuurlijk ook betrekking dient te hebben op bewegend beeld en geluid, zoals pod- en vodcasts. Deze woorden geven als zoekterm geen resultaat. Kies je als bouwsteen leerobjecten dan levert Frans 293 resultaten. Een docent die op zoek is naar lesmateriaal voor luistervaardigheid klikt op de letter L, maar treft daar dan grotendeels lidwoorden aan, zoals de eerste in de rij: L'essentiel de l'orthographe. Omdat er niet verder verfijnd kan worden op vaardigheid, zullen docenten en hun leerlingen alle bijdragen moeten langslopen om iets te luisteren te kunnen vinden. Dit is te arbeidsintensief om aan te bevelen.

Het Deense Materialeplatformen
Van België waar KlasCement niet de gewenste informatie kan leveren naar Denemarken is slechts een klik. In LRPLN 4-2009 meldt SLO dat het Deenstalige Materialeplatformen ( www.materialeplatform.emu.dk ) een overzicht geeft van leermiddelen van uitgevers en van andere partijen die leermiddelen maken, zoals musea en leraren. Daarbij biedt de site verschillende ondersteuning aan de aanbieders van leermiddelen door middel van het formulier voor en ondersteuning bij het metadateren (het aangeven van kenmerken aan het leermiddel) en het controleren van de copyrights. Er zijn voorbeelden, templates en handleidingen voor leraren en andere aanbieders.
Er is geen Engelse versie om het belang van het metadateren en de templates te controleren en te beschrijven. Heel Materialeplatformen is in het Deens. Talendocenten kunnen wel kijken bij Fransk, Spansk of Engelsk in de hoop daar lesmateriaal in de doeltaal aan te treffen. Dat is niet het geval. Aan de meeste leermiddelen hangt een prijskaartje. Wat SLO in deze Deense database ziet, is onbegrijpelijk.

Teem: overbodig

Van het Engelse Teem ( www.teem.org.uk ) zegt SLO dat 'deze site op een overzichtelijke wijze informatie biedt over beschikbare digitale leermiddelen, doorzoekbaar per onderwerp of niveau. Een grote meerwaarde van deze website wordt gevormd door de beschreven ervaringen van gebruikers met het leermiddel. De site faciliteert verder de contacten met de uitgever en de aanschaf van het leermiddel. Gestart als overheidsinitiatief is de site nu privaat. Uitgevers betalen voor de evaluaties die op hun producten uitgevoerd worden'.
Bij Teem kun je lesmateriaal zoeken per uitgever, onderwerp, op alfabet of op de combinatie schooltype en vak. Bij elk leermiddel staat met een icoontje aangegeven of het leermiddel op cd rom is verschenen of te downloaden is van internet. Dat laatste is natuurlijk de beste, meestal gratis, optie. Jammer is dat je beperkt op vak kunt zoeken. Zo kun je alleen maar zoeken bij modern foreign languages. Daardoor is de opbrengst gering. Bovendien hangen ook aan de www- leermiddelen prijskaartjes zoals aan i-cafe, uitgegeven voor Duits, Frans en Spaans door Oxford University Press en bestemd voor KS4 (Years 10 – 11). De uitgever noemt i-cafe een interactive subscription website for reading and writing skills. Price: £150.00 excluding VAT. Dit is niet een leermiddel waar Nederlandse docenten naar op zoek zijn. Dit geldt trouwens voor alle andere ook, zodat ook deze leermiddelendatabase voor ons onderwijs als volkomen overbodig kan worden beschouwd.

Learning and Teaching Scotland
Dit is de laatste door SLO aanbevolen buitenlandse leermiddelenbank. Hiervan zegt SLO: 'Learning and Teaching Scotland ( www.ltscotland.org.uk ) is de Schotse zusterorganisatie van SLO. Hun goed opgezette website biedt onder andere een selectie van online lesmateriaal, geschikt voor het onderwijs in Schotland. De (voorbeeld) leermiddelen zijn gekoppeld aan het Schotse curriculum. Interessant zijn educatieve games waarmee ook leerlingen in het Nederlandse primair onderwijs, na een korte instructie, prima zouden kunnen werken. Via de nationale elektronische leeromgeving Glow zijn zowel tools als online digitale leermiddelen te vinden'.

China
Ook de ontwikkelaars van Learning and Teaching Scotland mogen laten zien of ze het Nederlandse onderwijs van dienst kunnen zijn. De openingspagina staat boordevol informatie, maar nergens een verwijzing naar de beloofde database. Er is wel een searchvakje voor de zoekopdracht China. Je kunt dit land oproepen in Learning and Teaching Scotland met 153 hits, of je beperken tot het National Qualifications Curriculum Support, met 82 hits. Deze tweede mogelijkheid biedt lesmateriaal conform de Schotse leerplannen.

Alle bijdragen hebben een titel en een korte omschrijving. De leerlimgen kunnen zelf beperkingen aanbrengen door alle alle titels met het woord language over te slaan. Er staat zelfs een speciale kindersite tussen: Kids Konnect, Facts about China and a host of links to websites giving information about the country, its people and its culture. Met wat hulp uit het vaklokaal Engels zullen vmbo-leerlingen in staat geacht moeten worden om voor het examen geschiedenis de gewenste informatie te verzamelen en te bestuderen.

Vietnam
Learning and Teaching Scotland levert op verzoek een Worddocument met materials provide detailed information around the motivations and events of the Cold War between 1945 and 1985. It examines ideologies, alongside political. military and economic actions. Each section contains a wide variety of tasks to encourage students to assess and deepen their understanding of the Cold War'. Sectie 9 is gewijd aan de oorlog in Vietnam. Informatie met opdrachten waarmee de leerlingen zelfstandig aan het werk kunnen.
Met de goede zoekfunctie van Learning and Teaching Scotland kunnen docenten en leerlingen van de zaakvakken eenvoudig informatie of lesmateriaal over een onderwerp ophalen en gebruiken.

National Qualifications French
Wie de zoekopdracht German of French plaatst, krijgt een paar honderd titels voorgezet. Je kunt voor kant en klaar cursussen Frans naar de NQ Online resource database. Het lesmateriaal heeft niveaudifferentiatie, maar lijkt me vanwege de niet in de doeltaal gestelde opdrachten zonder aanpassingen niet bruikbaar voor het Nederlandse onderwijs.
Daarnaast kun je kiezen voor NQ Online's directory of educational websites. Maar het aanbod is klein en niet te vergelijken met de hoeveelheid bijeengebrachte websites in het eveneens Engelstalige WordSurfing dat in de volgende nieuwsbrief wordt besproken.

(wordt vervolgd)

omhoog