terug
Overhoren? Dat kunnen de leerlingen zich zelf ook!
Met het auteursprogramma 'Overhoren' van EFKA-Soft, geschreven door F.K.Bisschop, dat gratis aan scholen ter beschikking wordt gesteld, kunnen talenleraren bij de door hun gebruikte methode overhoringen maken van bijvoorbeeld woordjes en grammatica. Al deze overhoringen kunnen naar EFKA-Soft worden gemaild waarna ze gratis ter beschikking staan van medegebruikers van de betreffende methode. Maar ook leerlingen kunnen al vanaf de basisschool hun eigen overhoorprogramma schrijven en gebruiken. Zo simpel is deze voor dat doel ontwikkelde software.
Frans, Duits, Engels, Spaans en Fries
Op het moment dat ik EFKA-Soft bezocht op het adres http://home.wxs.nl/~efkasoft/overhoor.html waren er voor deze talen samen al meer dan 150 overhoringen geschreven. De gebruikers van het programma sturen de door hun gemaakte bijdragen naar EFKA-Soft. Deze voegt de overhoringen per taal aan de overhoorlijst toe waar ze klikklaar gratis voor de collega's zijn te downloaden.
Zoals te zien op een deel van de lijst Frans staat in de eerste kolom de datum van aanlevering, vervolgens de leergang, het deel of hoofdstuk waarop de overhoring betrekking heeft en door wie deze is gemaakt. Tenslotte de gecomprimeerde overhoring waarbij ook nog de omvang is aangegeven. Docenten kunnen zelf de voor hun bruikbare overhoringen ophalen of dat gewoon door de leerlingen laten doen op het moment dat ze daar aan toe zijn. EFKA-Soft roept vanaf deze website gebruikers op om zelf ook overhoringen in te sturen, zodat de lijst groeit.
Het programma
Belangstellenden kunnen 3
verschillende versies van het overhoorprogramma gratis ophalen en wel één voor
DOS van 77 KB, één voor Windows 3.1 van 380 KB en één voor Windows 95/98 van 471
KB. Het downloaden is een kwestie van een paar minuten. Dat komt omdat
'Overhoren' een bijzonder simpel programma is waarvan auteursdeel en
leerlingendeel hetzelfde zijn in plaats van twee aparte programma's, zoals
meestal bij auteursprogramma's het geval is. Dit maakt het programma ook zeer
gebruikersvriendelijk. Een overhoring daarin maken is minutenwerk.
Ik typte meteen na installatie, direct op het sobere openingsscherm, zonder na
te denken in de kolom 'Vraag': 'de tafel'. Na 'enter' stond de cursor in de
kolom 'Antwoord', waarin ik 'la table' typte. Weer 'enter', de cursor vloog weer
naar 'Vraag' waaronder ik 'de stoel' typte en daaronder uiteraard 'la chaise'.
Vraag en antwoord komen netjes in twee kolommen te staan om te wachten tot er
een leerling langskomt die deze woorden overhoord wil hebben of die deze zelf
typt om zich daarna door het programma te laten overhoren.
Meer dan het
eenmalig invullen van woordjes en de vertaling daarvan, hoeft niet te worden
gedaan. Het programma maakt automatisch de vervolgschermen aan. Of het antwoord
dat de leerling geeft, goed of fout is, hoeft niet te worden aangegeven, want
het antwoord dat bij een vraag is getypt, wordt aangemerkt als het goede
antwoord.
In het rolmenu onder de knop 'Opties' kan de gebruiker met een vinkje aangeven
dat het programma soepel moet omgaan met spel- of typefouten. Eveneens kan met
een vinkje worden aangegeven of de leerlingen net zolang de foute antwoorden
moeten overdoen totdat het goede antwoord wordt gegeven, hetgeen een verstandige
keus is. Tenslotte kan met een vinkje worden besloten om vraag en antwoord om te
keren, zodat vocabulaire bijvoorbeeld eerst receptief wordt overhoord en daarna
productief. Ook dat is voor vocabulaire uit onderbouwmethodes geen slechte
optie.
Wanneer er voldoende overhoormateriaal is geschreven, dan kan er meteen
overhoord worden. De leerling heeft daarbij de keus uit drie knoppen, die vanaf
het begin in de statusbalk zichtbaar zijn. Die bieden toegang tot de drie
overhoormogelijkheden: 'training', 'meerkeuze' en 'invuloefening'. De keus is
aan de leerlingen. Maar zelf zou ik de leerlingen aanbevelen om alle drie de
overhoormogelijkheden te benutten en wel in de volgorde: 'meerkeuze', 'training'
en 'invullen'.
Training
Deze opdracht kan dienen als begin van de overhoring. Bij opening verschijnt in het vraagscherm het eerste woordje.
De leerling kijkt alleen
maar of hij dat woordje kent. Of dat nu wel of niet het geval is, doet er niet
toe, want bij de volgende handeling moet hij toetsen op de knop 'Antwoord
tonen'. Dan verschijnt het goede antwoord. Vervolgens moet de leerling kiezen
uit de 2 mogelijkheden die hem geboden worden n.l. dat antwoord is goed of dat
antwoord is fout. Kiest hij fout, dan krijgt hij het goede antwoord nog even te
zien om het in te prenten. Kiest hij de knop met 'het goede antwoord', dan wordt
dit bevestigd en kan hij na inprenting verder met behulp van de tabtoets.
Daarbij doet zich wel het volgende probleem voor: in de lijst wordt bij elke
vraag steeds het goede antwoord getypt. Dat betekent dat degene die zich
overhoort, al vanaf het begin weet dat hij niet hoeft te klikken op de knop 'het
antwoord is fout'. Want foute antwoorden komen in de lijst niet voor. Dus kunnen
de goed- en foutknoppen net zo goed worden verwijderd. Het leerresultaat blijft
hetzelfde.
Meerkeuze
Zoals bij de vorige oefening werken de leerlingen ook bij deze de ingevoerde woordenlijst af, maar nu moeten de leerlingen het goede antwoord uit vier andere woorden uit de lijst kiezen. Het goede antwoord gaat gepaard met een groene balk, het foute met een rode. Pas na aanklikken van het goede antwoord verschijnt dit in de antwoordbox en kan de leerling verdergaan. De drie foute antwoorden worden automatisch uit de lijst gekozen en bij het goede antwoord gezet. Dat is een goede optie, want wanneer bij elk goed antwoord eerst drie afleiders zouden moeten worden gezocht en getypt, dan zou dat verloren tijd zijn. Maar je moet er wel rekening mee houden dat het programma de drie afleiders bij elke vraag at random uit de lijst kiest. Bij de woordjesoverhoring is dat niet zo'n probleem, maar bij de zaakvakken en bij Biologie en Scheikunde zag ik bij meerkeuzevragen soms afleiders staan die zelfs de slechtste leerling van de klas niet zou kiezen. En dat moet natuurlijk niet!
Invullen
Invuloefeningen, de z.g.
'short answer questions' van de meeste auteursprogramma's, zijn altijd lastig om
te schrijven, omdat de schrijver natuurlijk alle mogelijke als goed te
beoordelen invullingen moet voorzien. Dat kan bij sommige woorden oplopen tot
een variant of tien. Om die reden heeft de ontwerper van het programma een
kleine tolerantie ingebouwd voor kleine typefouten waarvoor kan worden gekozen
in het optie-rolmenu. Als je dat doet, dan gebeurt er het volgende: bij het
goede antwoord verschijnt een groene balk, bij het foute antwoord een rode en
bij het antwoord met een typfout bijvoorbeeld het vergeten van een accent,
verschijnt een gele balk. Wanneer eenmaal het goede of foute antwoord is getypt
en met een 'enter' bezegeld, dan volgt daarop in beide gevallen meteen het goede
antwoord. Want snelheid is geboden, de klok tikt mee. Bij deze overhooroefening
kan de leerling nog beschikken over een knop met 'ik weet het niet'. Als hij
daarop klikt, krijgt hij, zoals bij het toetsen op de 'enter', het goede
antwoord te zien om dat in te prenten. Daarna drukt hij op de tabtoets en kan
hij proberen het antwoord dat hij net heeft gezien, alsnog correct te typen.
De invuloverhoring vereist bij elke gestelde vraag een antwoord dat uit slechts
één woord bestaat. Meer woorden maken het de leerlingen te moeilijk om die
correct in te vullen.
De controle
In de drie
overhoorschermen draait, zoals te zien op de afbeeldingen, bovenin een
cijferindicator mee die loopt van 1 tot 10. Onderin het scherm vinden de
leerlingen bij elke vraag de verstreken tijd en hun tot dan behaalde score. Aan
het eind van de oefening wordt zelfs het eindcijfer in een statistiekje met
toelichting getoond.
Leraren zouden er vanwege de tijdwinst goed aan doen om de behaalde cijfers uit
de zelfoverhoringen van hun leerlingen gewoon mee te laten tellen. Want deze
zullen het wel uit hun hoofd laten om cijfers zoals de door mij behaalde 2.8 in
te leveren. Dat betekent dat ze net zolang zullen oefenen totdat het resultaat
in hun eigen ogen bevredigend is.
Conclusie
Bij de beoordeling van
EFKA-Soft moet je er rekening mee houden dat dit een simpel en gratis ter
beschikking van de scholen gesteld overhoorprogramma beoogt te zijn en geen
programma met toepassingen van de laatste theorieën over taalverwerving. Alle
handelingen die leerlingen moeten verrichten om bijvoorbeeld woordbetekenissen
op te slaan in het lange termijngeheugen dienen dan ook aan dit besproken
overhoorprogramma vooraf te gaan. Wanneer deze software wordt ingezet aan het
eind van het leerproces en alleen maar om de leerlingen te laten nagaan of ze
het geleerde kennen, dan heeft dit overhoorprogramma een heel nuttige functie.
Als de leerlingen dan ook nog in dit programma zelf een eigen woordenlijst
aanleggen en deze regelmatig aanvullen, dan bereiken ze daarmee hetzelfde als
vroeger met het bekende woordjesschrift.
Ook grammaticaoefeningen lenen zich uitstekend voor dit programma. Korte
zinnetjes waarin leerlingen bijvoorbeeld voornaamwoorden moeten invullen, de
juiste werkwoordvormen, voorzetsels enz.
De ontwerper heeft het programma juist zo eenvoudig gehouden dat leerlingen alle
taaluitingen die ze willen beheersen zelf kunnen programmeren en laten opslaan
op de overhoorlijsten van EFKA-Soft. Met het grote aantal leerlingen dat we
hebben, zou er op die manier een gigantische databank kunnen ontstaan waaruit
alle leerlingen gratis kunnen putten.
En dat zou voor scholen een reden moeten zijn om dit programma even op te halen
en op alle computers te zetten.
Levende Talen Magazine, februari 2001
©
