Open Source Software (OSS) en Content Management Systems (CMS)
Docenten en ICT-coördinatoren in het basis-, voortgezet onderwijs en in de BVE sector weten nog weinig over ‘open source software’, zo blijkt uit een onderzoek van TNS (Taylor Nelson Sefres) NIPO dat in opdracht van de stichtingen ICT op School en Kennisnet is uitgevoerd. Het rapport en meer over dit onderwerp is te vinden op de website http://www.ossinhetonderwijs.nl/ .
Open Source Software
OSS is software waarvan de broncode door de ontwerpers openbaar is gemaakt en
daardoor dus vrij en meestal gratis toegankelijk is voor computergebruikers. Het
meest bekende voorbeeld van OSS is het in Finland ontwikkelde besturingssysteem
Linux, waaraan iedereen, die kan programmeren naar believen een onderdeel
toevoegt om dit op zijn beurt gratis ter beschikking te stellen aan andere Linux
gebruikers. Bij gesloten systemen zoals Windows van Microsoft en OS van Apple is
de broncode geheim. Je koopt in dat geval een kant en klaar systeem waarna de
ontwerpers daarvan zorgen voor gratis updates. Naast het besturingssysteem Linux
komt er steeds meer open source software op internet beschikbaar, dat zo ‘open’
is, dat elke gebruiker er zijn eigen invulling aan kan geven.
Content Management System
CMS wordt veelal in één adem genoemd met OSS, omdat het ook open software
betreft waarmee de gebruiker alle informatie in een database kan opslaan en met
de webbrowser weer kan opvragen. Zoals bij OSS kan iedereen het systeem naar
eigen wens in- en aanvullen. Op het adres
http://www.cmsinfo.org/ staan een kleine honderd content management
systemen, die allerlei instellingen gebruiken voor het opslaan, beheer en via
het internet of anderszins verspreiden van alles wat ze ter kennis willen
brengen van andere computergebruikers met wie ze ook contacten kunnen
onderhouden.
Enkele ook in ons land gebruikte open source content management systemen zijn:
MMBase www.mmbase.org. Dit pakket wordt in ons land gebruikt door omroepverenigingen, uitgevers, educatieve instellingen, nationale en lokale overheidsinstellingen en ook door kennisnet. Het is geschreven in de programmeertaal Java en is zo ‘open’ als maar mogelijk is. Het kan gebruikt worden met alle belangrijke besturingssystemen, servers en databases.
Ook Zope http://www.zope.org/ is een in ons land gebruikte CMS en volgens eigen zeggen: an open source application server for building content managements, intranets, portals, and custom applications. The Zope community consists of hundreds of companies and thousands of developers all over the world, working on building the platform and Zope applications. Zope is written in Python, a highly-productive, object-oriented scripting language.
Er is zelfs al
een echte internationale Open Source Community met de naam SourceForge
www.sourceforge.net, die claimt de
meeste open source toepassingen op het internet te beheren en gratis te
verstrekken aan wie dat maar wil.
Op SourceForge gebaseerd is Schoolforge
http://www.schoolforge.net/,
instelling, die zich tot taak stelt onafhankelijke organisaties bij elkaar te
brengen om samen OSS in het basis- en voortgezet onderwijs te helpen
implementeren en gebruiken.
Dit alles klinkt natuurlijk fraai, maar de meeste scholen voor po en vo zijn volgens het TNS NIPO rapport nog niet zo ver om zo maar één van de vele content management systemen te kiezen en daarmee het ict-tijdperk binnen te gaan. Om die reden noem ik de websites met scholen, die al werken met één of andere vorm van CMS en die als voorbeeld kunnen dienen.
CMS in de scholen
De Katholieke universiteit Leuven
http://www.mech.kuleuven.ac.be/~bruyninc/etos/software.html.
Hier vind je een opsomming van wat er tot nu toe aan CMS is ontwikkeld. Welke
scholen in België open source software in gebruik hebben is te zien op
http://people.mech.kuleuven.ac.be/~bruyninc/etos/scholen.html. In
Nederland zijn 16 scholen op dit gebied de andere al voorgegaan
http://nl.linux.org/scholen/scholen.php.
Server op school http://serveropschool.nl/
Volgens de ontwerpers van deze website is dit de verzamelnaam voor een aantal
activiteiten:
Wat dit alles concreet betekent, wordt uitstekend uitgelegd op de website van serveropschool, een project waaraan inmiddels een viertal basisscholen meedoen.
Moodle http://moodle.org/
Moodle is een softwarepakket dat docenten helpt bij het ontwerpen en beheren van
online cursussen. Internationaal kom je die pakketten vaak tegen onder de namen:
Learning Management Systems (LMS) of Virtual Learning Environments (VLE).
Ook Moodle is open source software dat gebruikers vrij mogen installeren,
aanpassen aan eigen wensen en dat ongewijzigd bruikbaar is op computers met Unix,
Linux, Windows, Mac OS X, Netware en andere systemen. Moodle is beschikbaar in
34 talen waaronder Nederlands
http://moodle.org/sites/#NL. Hier vind je de deelnemende scholen en ook
wat deze tot nu toe met Moodle hebben gemaakt, zoals bijvoorbeeld een tiental
elektronische leeromgevingen (elo), die het bekijken meer dan waard zijn.
Het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen
In Nieuwsbrief 4 van dit jaar heb ik de werking van een CMS laten zien, zoals
die is ontwikkeld en wordt gebruikt door Erwin de Vries, leraar Duits van het
Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen. Het is de Online Sheet Producer (OSP) te
vinden op www.webindeklas.nl/ek.
In Nieuwsbrief 5 heb ik de OSP-lessen beschreven, die ik heb bijgewoond. Daarmee
laten onderwijsgevenden zien hoe je met een beamer en een CMS uitstekend zonder
gebruik van boeken, klassikaal-frontaal les kunt geven.
Systeembeheerders
In het onderzoek van TNS NIPO wordt ook de vraag beantwoord wat de inbreng van
de systeembeheerder is bij de aanschaf van de open source software. De
onderzoeker concludeert dat bij het voortgezet onderwijs de systeembeheerders de
meeste invloed hebben op wat er aan software de school binnenkomt (80%). Bij het
basisonderwijs is dat slechts 35% en in de bve-sector 66%. Ik heb aan Georg
Schmitz, de systeembeheerder van het Willem Lodewijk Gymnasium gevraagd, hoe
zijn school is begonnen met OSS.
Hij vertelt: ’Ik had nog een oude afgeschreven PC uit de administratie. Een
vriend van me heeft er
een Linux besturingssysteem opgezet en deze doet nu dienst als server. Zelf heb
ik het Belgische Claroline
www.claroline.net verbouwd tot wat nu de WLGELO
http://www.wlgelo.wlg.nl/ is.
De toepassingen van deze elektronische leeromgeving bij ons op school doen niet
onder voor die van bijvoorbeeld Blackboard. Toen kwam Erwin de Vries met het
simpel werkend content management system Web in de klas
www.webindeklas.nl/ek. Het
gebruik door de docenten was in het begin voorzichtig, maar De Vries en ik geven
regelmatig voorlichting waardoor de belangstelling o.a voor de elektronische
leeromgeving toeneemt’.
Georg Schmitz eindigt met
‘Linux is like a wigwam: no windows, no gates, only Apache inside’! (Apache is dé webserver software: in september 2003
werd Apache toegepast in 67% van de webservers, terwijl de Microsoft webserver
in 24% van de gevallen gebruikt werd. Deze voorkeur van Georg Schmitz voor Linux
kun je ook proeven op de website van OSS in het onderwijs. Op
http://www.microsoft.com/mscorp/facts/ laat Microsoft een onafhankelijke
instantie verklaren dat Windows niet duurder hoeft te zijn dan andere
besturingssystemen.
Omdat de meeste scholen een MS Windows besturingssysteem hebben, is er ook voor
die categorie open software ontwikkeld. Een voorbeeld daarvan is TheOpenCD, een
collectie Free and Open Source Software (FOSS), ontwikkeld in Denemarken voor MS
Windows. De open CD is gratis te bestellen of te downloaden vanaf
http://theopencd.sunsite.dk/.
De conclusies van het TNS
NIPO onderzoek
De kennis van OSS en CMS is gering op scholen in het basis- en voortgezet
onderwijs. Dit beïnvloedt natuurlijk de wens om er eventueel gebruik van te gaan
maken. Wel geven de scholen desgevraagd aan dat ze er behoefte aan hebben om
kennis dienaangaande uit te wisselen. Daarbij vindt slechts een minderheid (één
op de vijf scholen) open source belangrijk bij aanschaf van of keuze tussen
software. Belemmeringen zijn dat de overgang naar open source software alleen
zinvol is als er voorbeelden zijn van collega-organisaties, dat het opleiden van
mensen in het gebruik duur is of tijdrovend en dat het moeilijk is bedrijven te
vinden, die technische ondersteuning bieden voor open source software. De
geringe kennis van deze materie kan ook verklaard worden uit de op veel scholen
levende mening dat OSS niet geschikt is voor het onderwijssysteem.
De onderzoeker eindigt zijn rapport dan ook met de zin: ‘daaruit kan worden
afgeleid dat onbekend onbemind maakt’.
Dit geldt dan misschien voor schooldirecties, ict-coördinatoren en de meeste
docenten, maar ga je kijken wat er in sommige vaklokalen aan ict-toepassingen is
gerealiseerd, dan krijg je het beeld te zien van een kleine enthousiaste
voorhoede. In deze en in vorige afleveringen van de Nieuwsbrief heb ik laten
zien hoe een deskundige en coöperatieve systeembeheerder en een enthousiaste
docent Duits nieuwe computertechnologie inzetten voor didactisch verantwoord
internetgebruik.
©
