De_krant_in_de

De (elektronische) krant in de klas

Het internet als informatiebron is – dat weten we intussen allemaal – onvoorstelbaar groot. Om er niet in te verdrinken is het goed zo af en toe terug te keren naar een aantal basics – in dit geval het fenomeen krant. En daarbij lijkt het goed om twee oude getrouwen op het gebied van internetaanbod uit de vergetelheid te halen: voor gebruik vooral in lessen mvt Kidon Media Link en voor gebruik in met name de lessen Nederlands het project Krant in de klas. Met andere woorden: de leesvaardigheid staat in deze bijdrage centraal. Een volgende keer komen sites aan de orde waarmee u uw leerlingen zelf kranten en tijdschriften kunt laten bouwen, met overeenkomstige voorbeelden uit enkele scholen.

Kidon Media-Link

Kidon Media Link
Een van de aardigste, al vele jaren beschikbare en desondanks niet zo breed bekende internetbronnen voor zowel leerlingen als docenten (vreemde) talen.is KIDON Medialink, te vinden onder het adres www.kidon.com/media-link/index.php. Op dit adres vindt u een ongelofelijk uitputtende lijst van dag-, week- en maandbladen, radio- en tv-stations en nieuwsagentschappen die zich op het internet presenteren. Alle bijna 20.000 opgenomen bronnen zijn op te roepen door ze simpelweg aan te klikken. Het kan daarbij overigens voorkomen dat een verwijzing verouderd is en dus niet meer klopt en dus een foutmelding geeft. Dat is onvermijdelijk en hoort er steevast bij als het om zo’n grote database gaat.
De site is via meerdere ordeningsprincipes hanteerbaar: u kunt de verschillende bronnen naar eigen keuze per taal (bij Engels verschijnt dan de melding dat moedertalig Engels-Amerikaanse bronnen apart opgeroepen moeten worden omdat er daarvan alleen al ruim 4.000 zijn opgenomen ...), per werelddeel of per land oproepen.

De site is bijzonder gebruikersvriendelijk: je vindt er als vanzelf je weg, zonder gebruiksaanwijzing of wat dan ook! Klik je bijvoorbeeld op ‘English’, dan verschijnt een compleet overzicht van de op het internet te raadplegen bronnen geordend per land (behalve dus de VS, die een eigen afdeling heeft). Klik op ‘French’ en prompt verschijnt een gigantische lijst met Franstalige bronnen wereldwijd. Het leuke: de voertaal wordt prompt Frans. Net zo gaat het met Duits, Spaans, Portugees, Italiaans, Russisch, Chinees, Arabisch én Nederlands. Oftewel: de gehele perswereld per muisklik volgens het door de schoolinspectie ongetwijfeld goedgekeurde motto ‘doeltaal=voertaal’ paraat. De didactische mogelijkheden zijn onbeperkt! Enkele voorbeelden.

Lezen/spreken
Kort voor een les kunt u uit een vijftal – liefst exotische, ongewone – kranten een artikel halen, deze uitprinten, een aantal keren kopiëren en in de klas uitdelen. Elke leerling werkt met een partner die een ander artikel heeft gekregen dan hij/zij. De opdracht: simpelweg doorlezen en de partner in de vreemde taal zo goed mogelijk vertellen waar het eigen artikel over gaat.
Deze werkwijze is weinig spectaculair maar zal bij een gerichte artikelkeuze verrassend motiverend uitpakken, omdat de procedure nieuwsgierig maakt: zodra leerlingen doorhebben dat de partner ook iets geks heeft, stijgt de informatiebehoefte met sprongen. Na enkele keren zult u al aardig weten welke kranten sappiger en welke saaier zijn, en het gaat natuurlijk om de eerste categorie.
De hierboven beschreven voorbereiding – het zoeken van opvallende berichten – kan natuurlijk desgewenst ook door leerlingen worden gedaan.

Een artikelendossier aanleggen
De hier besproken Kidonsite biedt ook prima gebruiksmogelijkheden rond de extensieve leesvaardigheid. U kunt bijvoorbeeld uw leerlingen naast fictie ook gericht non-fictie laten verwerken in de vorm van een in te leveren artikelendossier. Zo kunt u hen een bundel artikelen, knipsels et cetera laten aanleggen rond een aantal (eventueel jaarlijks wisselende) verplichte onderwerpen en één vrij onderwerp (denk aan sport, nieuws, dagelijks leven, kunst en cultuur, school).
Per onderwerp moet materiaal verzameld worden met een omvang van minimaal 1.200 woorden. Het hele pakket moet vóór een vaste datum ingeleverd zijn (later = automatisch onvoldoende, tenzij…). Als bronnen kunnen zowel klassieke als elektronische media worden gebruikt, waardoor een veel grotere variatie wordt verkregen. Te overwegen valt zelfs om voor te schrijven dat er ook materiaal moet worden verwerkt van overzee: voor alle talen is daar via Kidon immers het nodige te vinden, zodat de procedure vrijwel kosteloos is.
U kunt bij de beoordeling letten op onder andere verzorging, toevoeging van een inhoudsopgave, bronvermeldingen, spreiding van bronnen, passen de gehanteerde bronnen en de uitgezochte artikelen bij het niveau van de leerling enzovoort. De gemiddelde omvang van de artikelenbundel kunt u bijvoorbeeld vastleggen op 24 A4’tjes.

Gevorderden
Een bijzonder aardige opdracht voor gevorderden is het voorbereiden van een presentatie van bijvoorbeeld twee dagbladen uit een van de doellanden. Daarbij moeten leerlingen de twee kranten bijvoorbeeld één week volgen met als criteria: doelgroep, typische onderwerpen, interessante rubrieken, opvallende artikelen enzovoort.
Een opdracht als deze kan als zelfstudietaak heel goed aansluiten op bepaalde hoofdstukken uit de leergang: steevast komt daarin het kranten- en tijdschriftenlandschap in de betreffende vreemde taal wel ergens aan de orde. Waarbij het aanbeveling verdient voor bijvoorbeeld Frans ook te kijken naar Franstalig Canada en voor Duits bijvoorbeeld naar Namibië (het vroegere Duits Zuid-West-Afrika, waar nog steeds ook moedertalig Duits wordt gesproken).
Het voordeel van zo’n stap buiten de Europese deur is naast de motivationele kant van de zaak vooral ook dat leerlingen meer zicht krijgen op het wereldkarakter van de betreffende taal en daarmee impliciet duidelijker wordt waarom je die naast Engels moet leren.

Luisteren/kijken
Naast printmedia omvat de Kidoncatalogus ook een omvangrijk overzicht van radio- en tv-zenders die zich op het internet manifesteren. Voor onze moderne computersystemen geen probleem: er kan live contact worden gezocht met zenders die hun programma ook via het internet uitzenden. De mogelijkheden zijn ongekend: leerlingen kunnen bijvoorbeeld het programma volgen dat een regionale zender ergens op de wereld brengt. In het kader van extensief luisteren is hier een variant mogelijk op het zojuist beschreven krantenproject waarbij in plaats van een krant of tijdschrift bijvoorbeeld een bepaalde zender een tijdje gevolgd moet worden met vergelijkbare opdrachten.
Een voorbeeld. De Canadese zender CBC brengt een internetsite met kort nieuws, achtergronden enzovoort, waarbij in de meeste gevallen ook uitvoerigere radio- en tv-features beschikbaar zijn, herkenbaar aan bepaalde symbolen: respectievelijk een luidspreker en een camera. Klikt men op het symbool, dan barst het volle audio- en videogeweld los.
De meeste grote zenders en soms ook bijzonder populaire programma’s beschikken intussen over websites met informatie over en live fragmenten uit hun actuele afleveringen.
De combinatie van korte schriftelijke samenvattingen en langere stukken audio en/of video is didactisch gezien heel handig en biedt weer allerlei andere opdrachtmogelijkheden, bijvoorbeeld:

Check of de tekst overeenkomt met het radio-/tv-fragment.
Zoek in het fragment naar informatie die niet in de begeleidende tekst gegeven wordt.
Onderstreep een aantal kernwoorden in de schriftelijke tekst. Noteer uit het fragment nog een aantal andere woorden die je belangrijk vindt en schrijf op basis van de totaallijst een samenvatting.

Krant in de klas
Krant in de klas – oorspronkelijk in de jaren zeventig als ‘papieren’ evenement gestarte samenwerkingsproject van de Nederlandse kranten die in de Nederlandse Dagbladpers zijn georganiseerd – is alweer heel wat jaren op het internet te vinden: <www.krantindeklas.nl>. Online kunt u hier een overvloed aan lesideeën en materialen downloaden, gratis een tijdje de krant in de klas krijgen, op video eens kijken wat collega’s met het project doen en ga zo maar door. Maandelijks stelt Krant in de Klas in de vorm van een downloadbaar pdf-bestand een erg fraaie actualiteitenquiz samen met twaalf actuele nieuwsvragen. Vaste onderdelen zijn onder meer nieuwswoorden, spotprenten, infographics en kranten. U kunt zich desgewenst gratis abonneren op de quiz, die u dan per e-mail krijgt toegezonden. Als geregistreerd gebruiker hebt u – heel handig – ook toegang tot de sleutel. Van oudere quizzen is de sleutel op de site opvraagbaar. Regelmatig worden downloadbare specials uitgebracht, momenteel bijvoorbeeld Prinsjesdag 2010 vo, verkiezingen in de krant 2010, Europa in de krant, en theater in de krant.
Om een voorbeeld te geven: het pakket Theater in de krant is een lesbundel waarbij een uitgebreid programma gevolgd wordt. Na algemene opdrachten worden recensies geanalyseerd. Vervolgens wordt een voorstelling bezocht, waarna ook zelf een recensie wordt geschreven. Het lesmateriaal is ontwikkeld in samenwerking met Tweetakt theaterfestival voor het Voortgezet Onderwijs. De – korte – verschillende modules zijn ook los te downloaden (bijvoorbeeld over de functies van theater, recensies lezen, voorstellingen kiezen, zelf een recensie schrijven et cetera).
Vanzelfsprekend is het materiaal met name bruikbaar voor Nederlands, CKV, maatschappijleer, aardrijkskunde en geschiedenis, maar de meeste ideeën zijn eenvoudig transfereerbaar naar inzet bij de moderne vreemde talen. Aardig is ook de beschikbaarheid van speciale materialen voor het mbo en voor NT2. Kortom: neem eens de tijd rond te kijken op de site van Krant in de klas.
Overigens voorziet het project ook in een programma om leerlingen zelf kranten te laten maken – en dat kan natuurlijk in elke gewenste taal. Maar daarover – en over andere programma’s in die richting – meer in het volgende nummer van Levende Talen Magazine.